Brouwerij As-Ale in Merchtem

In deze reeks blikken we terug op de talrijke brouwerijen die groot Merchtem ooit rijk was. Na de brouwerijen Van Cappellen, Van Ginderachter - Martinas en De Keermaeker - Belgor, hebben we het in dit vierde deel over de brouwerij As-Ale

De oorsprong van de brouwerij As-Ale ligt bij Frans Van Hamme. Die met zijn echtgenote Victorine De Moor in de Kerkstraat woont. Hij als koopman, zij als winkelierster. Begin 1897 verhuizen ze naar zijn ouderlijke woning in de Stoofstraat, samen met hun kinderen Elvire en Joanna. Een jaar ervoor, in 1896 is Frans al begonnen met de bouw van een brouwerij in diezelfde Stoofstraat. Een en ander loopt echter niet volgens plan want in juni 1897 overlijdt Frans op 28-jarige leeftijd, op dat moment al drie kinderen achterlatend. Zijn weduwe Victorine hertrouwt met brouwer Hendrik Van Assche, een weduwnaar met twee kinderen (Maria en Marcel). Uit dit huwelijk worden daarna nog twee kinderen geboren: Margaretha en Stella.

De ondertussen operationele brouwerij is rond 1900 gekend als De klok (“La Cloche” in het toen gangbaar commercieel Frans). Later verandert die naam in As-Ale, afgeleid van de familienaam Van Assche. In 1914, bij het begin van de eerste wereldoorlog, brandt de brouwerswoning echter af, samen met een aantal andere huizen in de Stoofstraat. De in 1917 kadastraal geregistreerde woning kan dus beschouwd worden als de nieuwe brouwerswoning van de familie Van Assche - De Moor, die er naar verluidt tot midden jaren 1930 bleef wonen. Begin 1917 verplicht de Duitse bezetter een aantal brouwerijen om te sluiten en moeten de overige de grondstoffen van de gesloten collega’s overnemen. Van Assche vangt zo de brouwers van Opwijk op, terwijl de andere Merchtemse brouwerijen naar de brouwerij Van Ginderachter verhuizen.

Tijdens het interbellum wordt de brouwerij overgenomen door Elvire en Leontine Van Hamme, die beiden aandeelhouder zijn in een naamloze vennootschap. Nadien komt Alfons Saerens, zoon van Elvire, in het bedrijf. En nog later neemt zijn zoon Alfons Saerens het roer over. Alfons is gehuwd met Maria Moortgat van de bekende brouwersfamilie uit Breendonk. Wat meteen de samenwerking met de brouwerij Moortgat verklaart.

Bieren

Rond de eeuwwisseling brouwt men bijna overal faro, lambiek (meestal geschreven als lambic) en geuze. In de “Gazet van Merchtem” lezen we in 1887 dat elke Belg gemiddeld 12 liter jenever en 240 liter bier per jaar drinkt. De bierwereld evolueert en men produceert een amberkleurig bier, zoals Ginder-Ale en Cap-Ale. In 1951 lanceert men de “51”, dat gekenmerkt wordt door een her-gisting in de fles. Daarna volgt “Gold”, een bier van lage gisting om in te spelen op het succes van de pils. Naast de “51” komt er ook “Paterken” op de markt, een amberkleurig bier van hoge gisting.

De brouwerij kent haar hoogtepunt in de vijftiger jaren, met 15 à 20 personeelsleden en drie “biercamions”. In 1966 stopt men met brouwen. Er blijft enkel een bierhandel over als filiaal van Breendonk. Tot de uiteindelijke sloop van de brouwerijgebouwen in 1984, die plaats maken voor een winkel en parking (onder meer Spar en uiteindelijk Action).

De voormalige brouwerswoning uit 1917 staat nog steeds in de Stoofstraat, door Erfgoed Vlaanderen beschreven als “een enkelhuis van drie traveeën en twee bouwlagen onder een plat dak”.

Gilbert Roels namens Heemkring Soetendaelle

Bronnen: Inventaris Erfgoed Vlaanderen, Raf Asselman, Jeanne Mangelschots.