In Merchtem werd niet alleen bier gebrouwen maar ook limonade!
Dat het grondwater van de gemeente Merchtem een goede basis kan zijn voor heerlijk gerstenat werd in het verleden genoegzaam bewezen bij brouwerij Martinas. Maar naast Ginder-Ale en aanverwante bieren en limonade was er nog iemand die het Merchtems water gebruikte voor zijn product, maar wie herinnert zich nog de naam “Merval”? Een lege houten bak was de link om dit verder uit te spitten en die zoektocht leidde naar de kaaswinkel van Hilde De Meyer op de Markt. Merval is immers de merknaam die gebruikt werd voor de limonade die door de vader van de uitbaatster werd gemaakt.
Die man was Gaston “Limonaat” De Meyer. Hij overleed op 12 november 2012 maar zijn weduwe, Maria Verelst (91), herinnert het zich nog goed. “Wij trouwden in 1957 en de ouders van mijn man waren op dat moment als bieruitzetters al begonnen met het maken van limonades. De vader van Gaston, Louis “Limonaat” was drie jaar eerder overleden. Mijn echtgenote, die ook rechter was voor de middenstand, zette de zaak voort en dus ook het limonade maken. Via een geslagen put pompten we het water op en met zijn recept werd witte en gele limonade gemaakt. Ook bruisend water produceerden we. En Gaston die was bijna alle dagen de baan op om zijn waar en andere bieren en dranken aan de man te brengen. Waar de naam van Merval vandaan komt kan ik met niet herinneren. Die moet al bestaan hebben toen we trouwden maar “Mer” verwijst ongetwijfeld naar de gemeente Merchtem.” Foto © Eric Biesemans
“Voor de productie hadden we een fabriekje in de Koning Albertstraat. We deden daar al dat zoete vocht in flessen en geloof me, ik heb daar wat gewassen en gespoeld! Op dat moment was er ook nog niet zo veel concurrentie in die branche en Gaston zijn ronde liep over Merchtem en de naburige gemeenten. We produceerden limonade naargelang de vraag bij de klanten. De mannen van de accijnzen stonden hier constant aan de deur om alles te tellen. Begin van de jaren zeventig zijn we er echter mee gestopt omdat de concurrentie, van vooral Coca Cola, te groot werd. Gaston is dan mee ingestapt in een Brussels bedrijf dat in schuimwijnen handelde,” aldus Maria.
En de productielijn van Merval bestaat nog altijd. Reden genoeg dus om eens te gaan kijken in de Koning Albertstraat. Van buitenaf lijkt niets er op te wijzen dat achter de gevel een stukje industrieel erfgoed verborgen ligt. Op het eerste zicht laat de ruimte die nu als garage-stapelplaats dienst doet ook niet vermoeden dat hier ooit frisdranken werden geproduceerd. Door de jaren heen is de installatie immers naar de achtergrond, zeg maar naar de verste hoeken van het gebouw, verdrongen. Een metershoge stapel houten bakken gevuld met lege flesjes overschouwt als een stoïcijnse wachter het magazijn. Meteen een eerste indicatie van de verloren gegane glorie. Echte stoere houten bakken zijn het met daarop “Merval Merchtem”! “Dat zijn de kleine flesjes maar er zijn ook flessen van één liter,” vertelt Hilde, die een job als gids wel op het lijf geschreven lijkt. Vervolgens tovert ze nog een hoge bak met grote flessen van de zolder. Die glazen flessen zijn bedrukt met de merknaam en die van de producent. Die gevulde flessen werden niet gesloten met een capsule maar met een herbruikbare draaiknop. “En dat het goed water is dat hier onder de grond zit kan ik beamen. Ik woon nog op dezelfde plaats als het fabriekje was en gebruik nog steeds het water van een geslagen put. Stadswater is hier niet in huis,” aldus Hilde.
De oude machinerie lijkt zo weggeplukt uit het laboratorium van professor Barabas. Ketels, drukmeters, aandrijfriemen, verdelers en machines om de flesjes te vullen hebben er de voorbije decennia stof vergaard en met enige fantasie zie je er de limonade-installatie zo in werking. Het lijkt wel of al die mechaniek na die jarenlange stilstand snakt naar een vinger die de knop indrukt om alles terug in werking te zetten. Kraantjes, darmen en kuipen genieten van het schaarse licht dat door kieren komt piepen. Zelfs een verloren gereden fiets heeft zich tussen de stoofbuis en een motor gewrongen. Vanop een hank aan de muur overschouwt een bont allegaartjes van bruinglazen flessen, die even goed bij een apotheker kunnen staan, de ruimte. Mogelijk werd daarin de siroop bewaard om de De Meyer-limonade te fabriceren. Het leven zoals het was, Mervallimonade. Maar toen ging de poort dicht, keerde de stilte weer en verzonk de ganse inboedel opnieuw in een diepe slaap om misschien terug een ooglid op te trekken bij de komst van de volgende industriële archeoloog. Foto © Jean-Paul Van den Abeele
“Toen het limonadehoofdstuk afgesloten was zijn we in het Marktstraatje een winkeltje begonnen in sterke dranken. In 1965 is die naar de Markt verhuisd op de huidige locatie,” aldus de weduwe van de limonademaker. En inmiddels is die zaak uitgegroeid tot een bijna hype in de kaaswereld. Er is niet alleen het enorme assortiment maar Hilde De Meyer weet ook de passanten te bekoren met haar minutieus uitgekiende decoraties en thema’s in de etalage. Het zal zeker al menig Merchtemnaar overkomen zijn te worden aangesproken om uit te leggen waar die kaaswinkel van Hilde wel gelegen is. Maar naar Merval, daar wordt niet meer achter gevraagd!
Dit artikel, geschreven door ons lid Eric Biesemans, verscheen begin maart van 2019 in het veertiendaags magazine “Klakson”.